OP WEG NAAR BETHLEHEM ...

 

Wie denkt daarbij niet aan dat jonge echtpaar, de vrouw hoogzwanger, die meer dan 140 kilometer te voet moesten reizen, ook nog door vijandig gebied, zodat de echtgenoot zich kon melden als lid van een bepaalde stam - en die dan na zo'n zware reis ook nog eens geen onderdak vonden voor de geboorte van hun kind...
Toen: van Nazareth naar Bethlehem... 

Nu - ruim 2000 jaar geleden - zijn er nog steeds ontelbaar veel mensen gedwongen te moeten reizen naar een (ongastvrij) "Bethlehem". Velen, vele miljoenen zelfs, moeten vluchten voor politiek of militair geweld en ook vele miljoenen zijn klimaatvluchtelingen, die door de klimaatverandering hun bestaansmogelijkheden verloren hebben en zelfs duizenden kilometers verder hun heil moeten zoeken.

Ook NU, in 2025, is er weer een beweging naar Bethlehem, niet naar het Bethlehem achter de door Israël opgerichte muur in Palestina, maar naar de grote stad in Brazilië, die Belém, d.w.z. Bethlehem heet.

Naar dit Bethlehem, bewust gekozen bij de monding van de Amazone, de belangrijkste rivier in het  Amazone-gebied,  zullen binnenkort vele duizenden mensen heenreizen, vol verlangens, prognoses, idealen, goede moed en ook met opdrachten, reserves en zorgen, die zich allemaal op een of andere manier bekommeren om het veranderende klimaat en het vervuilende milieu - en de (negatieve) gevolgen daarvan voor zóveel vooral arme mensen.

Het gaat om de a.s. grote klimaat-bijeenkomst van de Verenigde Naties in Belém, van 10 tot 21 november, tien jaar na de historische bijeenkomst in Parijs, waar het Verdrag van Parijs 2015 is gesloten.

Déze mondiale bijeenkomst, met de technische naam COP30 (Conference of Parties 30) is ongetwijfeld van cruciale betekenis voor de nabije en verdere toekomst van "ons gemeenschappelijke huis", zoals paus Franciscus onze zo mooie, zo vruchtbare en nu zo bedreigde aarde noemde.

Tijdens deze klimaattop moeten overheden nieuwe stappen zetten om de klimaatcrisis te beperken en de doelstelling (van Parijs 2015) van maximaal 1,5 graden opwarming van het klimaat te halen. De conferentie is essentieel om wereldwijde afspraken te maken (want dáár gaat het om) en om hiervoor (veel betere) klimaatfinanciering voor de meest getroffenen te vinden. 

Besluiten van de COP komen tot stand op basis van consensus en gelden voor alle landen die lid zijn van de VN.

DE TWEE ZONES
In de zogenoemde BLAUWE ZONE vinden de formele onderhandelingen plaats. Hier worden de belangrijkste beslissingen en onderhandelingen over klimaatverandering besproken. 
Dit gedeelte is alleen toegankelijk voor gedelegeerden van lidstaten, waarnemers, VN-organisaties en geaccrediteerde maatschappelijke organisaties.

Daarnaast is er de grote GROENE ZONE. Daar komen zeer veel organisaties samen om initiatieven rond duurzaamheid - in de breedste betekenis van het woord - met elkaar te delen en om zo effectief te netwerken : elkaar helpen, want dat is buitengewoon belangrijk om de moed er in te houden en om steeds opnieuw tot creatieve vertalingen te komen van goede ideeën - in de niet zelden weerbarstige praktijk.

DE AGENDA
Het duizelt je als je ziet wat er allemaal op de agenda staat !
Hier de voornaamste punten:

* DE NATIONALE KLIMAATPLANNEN : landen zullen nieuwe en ambitieuze nationale klimaatplannen (moeten) presenteren, die dienen bij te dragen aan het globale doel van 1,5 graden Celcius.

* KLIMAATFINANCIERING: er moeten veel meer middelen komen om ontwikkelingslanden, die nauwelijks aandeel hebben aan de klimaatopwarming, maar er wel het meeste onder lijden, te helpen met tegenmaatregelen.
Daarmee hangt nauw samen:
*AANPASSING EN VEERKRACHT: Het vergroten van aanpassingen om gemeenschappen beter voor te bereiden op of te helpen bij het verwerken van de gevolgen van de klimaatverandering. B.v. hulp bij droogte of beveiliging tegen oceaanstijging.

* FOSSIELE BRANDSTOFFEN: Dit is een zeer heet hangijzer: Het gebruik van met name kolen, aardgas, aardolie, schaliegas en schalieolie moet snel verminderd worden en tegelijkertijd (omdat er nu eenmaal een toenemende behoefte aan energie is) het krachtig stimuleren van een rechtvaardige enertietransitie : het overgaan naar vormen van 'schone' energie, zoals zon, wind, water, aardwarmte, waterstof e.d.  De schone energie wordt geleidelijk aan wel goedkoper, maar de vervuilende brengt nog steeds veel meer geld op. Dit vraagt dus om gericht BELEID.

* RECHTVAARDIGHEID EN INCLUSIE: een rechtvaardige transitie, waarbij ook gender-gelijkheid (o.a. de rechten van vrouwen en meisjes), de rechten van inheemse bevolking en van andere kwetsbare gemeenschappen centraal staan. 

* TRANSPARANTIE EN VERANTWOORDELIJKHEID: 
Het controleren van de voortgang op de gemaakte afspraken én het versterken van de mechanismen voor het afleggen van verantwoording, staan hierbij centraal. 

* BESCHERMING VAN ECOSYSTEMEN: 
Brazilië, als gastland, zal specifieke aandacht vragen voor de bescherming van bossen en ecosystemen, die essentieel zijn voor het klimaatbeleid (b.v. de regenwouden Amazone, Borneo, Congo).

Een enorme hoeveelheid werk ! 
Het is overigens allemaal VOORTZETTING van waar al lang aan gewerkt wordt. Al die zaken zijn al jaren aan de orde, zeker na "Parijs 2015". 
Maar eigenlijk is al die inzet op wereld-niveau al begonnen in 1992 tijdens de  EARTH SUMMIT in Rio de Janeiro, óók in Brazilië. 
Toen kwam men wereldwijd bijeen uit zorg voor de klimaat- en milieu-ontwikkeling van onze aarde en de gevolgen daarvan voor ons mensen - en dat was alweer véle jaren ná de waarschuwing in 1972 door het rapport van de Club van Rome : GRENZEN AAN DE GROEI.

Deze zo lange ontwikkeling dreigt veel mensen te ontmoedigen. De nood is zó groot en de vooruitgang zó klein - zo lijkt het in ieder geval. Het feit dat president Trump van de Verenigde Staten (welke tot de grootste vervuilers behoren) het Verdrag van Parijs heeft opgezegd - en nu een zeer milieu-beschadigend beleid voert - is ook iets dat velen (ook in Amerika) zeer teleurstelt en ontmoedigt.
Overigens laten 'de Amerikanen' zich niet kennen en nemen er heel wat "lagere instanties" op eigen initiatief volop deel aan de green zone om 'van onderaf' toch te doen wat mogelijk is: gouverneurs, niet-gouvernementele organisaties, vertegenwoordigers van de religieuzen, enz. )  
Want al deze mensen zijn ervan overtuigd:

ONTMOEDIGING IS GÉÉN OPLOSSING.
 
Het is zeer verheugend dat er vanuit oprechte zorg wereldwijd een enorm aantal 'tegenbewegingen' gaande zijn: Tienduizenden voorbeelden van gemotiveerd doorzetten én vertrouwen. Niet alleen binnen de katholieke / christelijke gemeenschappen  maar ook binnen andere geloofsgemeenschappen en levensovertuigingen, zoals bij de Islam , het Judaïsme, het Hindoeïsme, de Bahaï beweging, het Boeddhisme, het Shintoïsme en zo voort. Sommige hebben zelfs een soort eigen 'Laudato Si' document, zoals de Islam: 

Binnen de katholieke wereld is sedert het verschijnen van de encycliek Laudato Si  een wereldwijde Laudato Si Beweging ontstaan, begrijpelijk zeer gestimuleerd door wijlen paus Franciscus. 
Onlangs hield deze Beweging nabij Rome een op COP30 gerichte voorbereidingsbijeenkomst met als thema : CREATING HOPE FOR CLIMATE JUSTICE.
Enkele belangrijke punten:

* PAUS LEO  bemoedigde de meer dan 500 vertegenwoordigers van organisaties, verbanden en groeperingen en benadrukte daarbij iets wat heel wezenlijk is om vol te houden en echt vruchtbaar te zijn, namelijk dat het altijd blijft gaan om twee zaken : onze spirituele overtuiging, onze innerlijke diepte én onze praktische inzet. Ze kunnen niet zonder elkaar: contemplatie én actie, actie én contemplatie: ze voeden én ze corrigeren elkaar.

* Daarnaast was een boeiende spreker de voormalige gouverneur van Californië,  Arnold Schwarzenegger, die vanuit zijn jarenlange inzet voor milieu sprak en heel geestig én zeer ter zake het vuurtje bij zijn gehoor verder aanblies.

Hij noemde paus Leo een ‘actieheld voor klimaat-rechtvaardigheid’. Met een glimlach leidde de paus de aandacht af van zichzelf en richtte hij die op de mensen die voor hem waren verzameld: “Er is inderdaad een actieheld onder ons – dat zijn jullie allemaal, die samenwerken om een verschil te maken.” En hij sloot af met een uitdaging die blijft weerklinken:
“God zal ons vragen of we de wereld die Hij heeft geschapen hebben gekoesterd en verzorgd, en of we voor onze broeders en zusters hebben gezorgd. Wat zal ons antwoord zijn?”

* Uitdagend was ook Marina Silva, de Braziliaanse minister van milieu, die een verhelderende analyse gaf van wat bij velen de morele hindernissen zijn voor klimaat-actie (wat goed is je daarvan bewust te zijn) en daarnaast bemoedigend beschreef hoeveel goeds er wél sedert vorige COP's al op vele terreinen gebeurd is, waarvan ik hier slechts één belangrijk punt noem: er is vastgelegd is in 2030 de hernieuwbare energie drie keer zo groot wordt gemaakt en dat de energie-efficiëntie minstens verdubbeld wordt. Dit lijken alleen technische zaken, maar die zijn in feite voor het klimaat van groot belang - en hebben al meetbare doorwerking in veel bedrijven en fabrieken wereldwijd.

* De voorzitter van de bisschoppenconferentie van Brazilië, kardinaal Jaime Spengler, benadrukte dat we, juist als gelovige en vertrouwende mensen, de moed moeten hebben om profetisch te zijn, niet moeten aarzelen dingen bij hun naam te noemen, niet bang moeten zijn voor tegenspraak, kritiek of cynisme en moedig moeten verder werken, individueel en vooral ook sámen. Dit is óns aandeel, de toekomst is aan onze Schepper. Hiermee resoneerde hij duidelijk met de woorden van paus Leo.

Beste lezer, dank voor het lezen tot hiertoe.

Zoals eerder opgemerkt, het bovenstaande, zowel de grote bijeenkomst in het Braziliaanse Bethlehem, als zo'n inspirerende ontmoeting in Italië, het zijn maar topjes (of toppen, als u wilt) van een bergmassief van inzet voor klimaat, milieu en de slachtoffers daarvan. Tegelijkertijd met óók de pijn, dat er zoveel méér gedaan zou kunnen worden.

Hoe dan ook, ik hoop dat het bovenstaande uw belangstelling en vertrouwen heeft vergroot en u kunt blijven meeleven én meedoen met die menselijke zorg voor ons "gemeenschappelijke huis" - die prachtige wereld, die ons mensen is toevertrouwd, en die Sint Franciscus bezong in zijn Zonnelied, dat met "Laudato Si, Signore .." opende.

Johan Muijtjens
oktober/november 2025