1. DE OCEAAN-CONFERENTIE IN NICE
Van 9 tm 13 juni 2025 werd er in Nice, Frankrijk, de derde VN Oceaanconferentie gehouden. De conferentie, de UNOC3, bracht wetenschappers, beleidsmensen en activisten samen om het VN-doel voor duurzame ontwikkeling met betrekking tot oceaanbehoud te bereiken. Dat is één van de (17) grote duurzame ontwikkelingsdoelen (nl. nr 14, over leven in het water), die de VN zich in 2015 heeft gesteld.
Onder de activisten waren vertegenwoordigers van een grote verscheidenheid van religieuze en spirituele organisaties, die alle beseffen dat wij mensen een grote morele verantwoordelijkheid dragen om de *Volle Zee (*=zie ook Appendix) te beschermen en sterker nog: om de gezondheid daarvan werkelijk te verbeteren. Allereerst door aandacht en onderzoek, maar vooral óók door (de financiering en juridische regeling van) concrete maatregelen.
"De oceaan is de bron van leven die ons allemaal verbindt, en als religieuze organisaties hebben we niet alleen de mogelijkheid, maar zelfs de verantwoordelijkheid om iedereen eraan te herinneren wat er echt op het spel staat, zodat we niet afglijden naar valse oplossingen of naar *commodificatie en vernietiging van de oceaan."
2. WENSEN van talrijke organisaties:
1. Bescherm én herstel ten minste 30% van onze oceanen tegen 2030 door middel van ( uitbreiding van ) beschermde mariene gebieden door effectieve gebiedsgerichte instandhoudingsmaatregelen.
Het gaat hier niet alleen om kwantiteit (geografische uitbreiding), maar ook om de kwaliteit van de bescherming. De mariene ecosystemen moeten effectief beschermd worden tegen schadelijke activiteiten, waaronder destructieve visserijpraktijken (b.v. de trawlers met grondsleepnetten), de offshore olie- en gasactiviteiten (booreilanden e.d.) en andere schadelijke industriële activiteiten (bv windturbineparken en offshore visverwerkingsfabrieken).
2. Steun het moratorium op *diepzeemijnbouw. De diepten van de oceaan moeten worden beschermd tegen exploitatie die onomkeerbare schade kan toebrengen aan oude ecosystemen. De internationale gemeenschap moet voorrang geven aan het *voorzorgsbeginsel : grijp niet in / handel niet totdat wetenschap en overleg kunnen leiden tot verantwoord beheer, in dit geval dus van met name de diepe oceaan.
3. Zo snel mogelijk ratificeren en implementeren van het Verdrag inzake de Volle Zee (Biodiversity Beyond National Jurisdiction Agreement). Daardoor wordt het juridische kader geboden dat nodig is om de mariene biodiversiteit te beschermen en om meer gelijkheid in de internationale wateren te bevorderen. Deze wateren buiten de nationale jurisdicties maken bijna twee derde van de wereldzeeën uit. Zij slaan zeer grote hoeveelheden koolstof op (m.n. door sedimenten op de zeebodem) en herbergen een enorme biodiversiteit, zowel flora als fauna. Die biodiversiteit (die nog steeds verder ontdekt wordt) is tot nu toe grotendeels onbeschermd gebleven.
4. Pak mariene vervuiling op een alomvattende manier aan, met inbegrip van plasticvervuiling, lozing van rioolwater en chemicaliën, *onderwatergeluidvervuiling, zware metalen en nutriëntenuitstoot, die elk de mariene ecosystemen en de menselijke gezondheid op een specifieke manier bedreigen. Gelukkig is er een wereldwijd Plasticverdrag in de maak om deze crisis bij de bron (de productie, het gebruik en de verwerking/afbraak) aan te pakken. Hopelijk wordt dit Verdrag dit najaar (2025) bij de VN in Genève door voldoende staten getekend én geratificeerd, zodat men zich ook bindt om het uit te voeren.
5. We moeten steeds meer erkennen, dat de oceanen een zeer vitale rol spelen bij het reguleren van het klimaat. De op de oceanen gebaseerde klimaatoplossingen moeten worden ondersteund door te zorgen voor samenhang tussen de resultaten van de onderzoekingen door de UNOC en de laatste rapporten van het *IPCC. Het is heel hard nodig dat er dwingende maatregelen komen om de opwarming, *verzuring, zuurstofverarming en zeespiegelstijging van de oceanen aan te pakken. Tegelijkertijd moeten eerlijke, rechtvaardige en op rechten gebaseerde *blauwe koolstofinitiatieven en op de natuur gebaseerde oplossingen krachtig versterkt worden.
3. UITKOMSTEN van de Conferentie UNOC3 :
1. Het Vollezeeverdrag (zie boven) is door meer dan 50 landen ondertekend en men verwacht spoedig het minimum van 60 te halen, waarna het rechtskracht krijgt en in werking kan treden. Als we beseffen dat door de willekeurige en ongecontroleerde visserij vrijwel 90% van alle visbestanden in de zeeën uitgeput of overbevist zijn, dan wordt de noodzaak van dit Verdrag overduidelijk.
Zie de korte film van de High Seas Treaty Alliance : https://www.youtube.com/watch?v=9F0jIhKK38A
3. Meer dan 100 staten zijn tegen subsidies voor de "meest verspillende visserij" (David Attenborough in de film OCEAN ): de schadelijke en illegale vormen van industriële visserij: de trawlers met sleepnetten over de zeebodem, waarmee ze 'alles' meenemen, de (ondertussen vaak dode) dieren/vissen die niet gebruikt worden weer teruggooien evenals het 'materiaal' dat geen nut heeft. Hierdoor wordt de hele ecologische structuur van en boven de bodem voor lange tijd vernietigd.
4. 96 landen roepen op tot een bindend Plasticverdrag, met strenge regels voor productie en (afval)verwerking.
De nood is zeer hoog: micro- en nanoplastics dringen (onder andere via de voedselketen) door tot in onze organen en hersenen. Ze kunnen ontstekingen veroorzaken, hormonen verstoren en het immuunsysteem verzwakken.
5. Er is een coalitie gevormd tegen het uitsterven van met name haaien en roggen, waarvan al meer dan 30% in gevaar van uitsterven verkeert, terwijl deze dieren essentieel zijn voor het behoud van het goede biologische evenwicht.
6. Frans Polynesië heeft de sterke uitbreiding van een beschermd gebied (een zgn. no-take zone) aangekondigd.
7. Daarnaast zijn talrijke andere toezeggingen van (uitbreidingen van) no-take zones toegezegd.
Kortom: er is sprake van een toenemende bewustwording en een krachtige en goede beweging. Deze beweging en bewustwording dient nu krachtig te worden voortgezet !
Hopelijk kan (voor u, lezer) wat meer informatie over de oceanen en hun leven (én lijden) daarbij helpen. Daarom:
Hierna wat meer informatie over het leven, de gelaagdheid en de samenhang in de oceanen, waarna een korte toelichting bij enkele belangrijke begrippen in de Appendix.
4. EEN GELAAGD LEVEND GEHEEL : de drie grote zones/lagen in de diepe oceaan.
Wetenschappelijke inzichten in hoe een oceaan lééft, leven vóórtbrengt en leven dient, kunnen ons helpen de diepere, ook spirituele betekenis van deze enorme 'lichamen' te gaan beseffen en de wijsheid te ontvangen die de mensheid kan leiden naar een meer bewuste relatie met water, de bron en de baarmoeder van al het leven.
Deze zone, die zich uitstrekt van het oppervlak tot ongeveer 200 meter diep, produceert de helft van de zuurstof in de wereld en ondersteunt het grootste deel van de wereldwijde visserij, waardoor miljoenen mensen van voedsel en een inkomen worden voorzien.
Deze cruciale regio wordt geconfronteerd met ernstige en samenlopende bedreigingen. Door de ongebreidelde uitbreiding van de massale visserij is 90% van alle visbestanden volledig uitgeput of overbevist, terwijl verschillende menselijke activiteiten bijna de helft van de mariene kraamkamers, waaronder *mangroves en *zeegras, hebben vernietigd.
Klimaatverandering, waaronder de opwarming van het oceaanwater, heeft geleid tot wijdverbreide *koraalverbleking, met prognoses van 90% rifverlies tegen het midden van deze eeuw. *Oceaanverzuring bedreigt schelpdieren en vele andere organismen in de mariene voedselketens, terwijl vervuiling, met name door plastic en lozingen van rioolwater en chemicaliën, steeds grotere “dode zones” creëert waar weinig leven kan overleven.
De stijgende zeespiegel en de toenemende stormen en cyclonen brengen kwetsbare kust- en eilandgemeenschappen, waar miljarden mensen wonen, nog meer in gevaar. Deze factoren verhogen de druk op die wateren die het meest essentieel zijn voor de productiviteit van de oceanen en het levensonderhoud van de mens.
2. DE SCHEMERZONE: (mesopelagische zone)
Deze zone strekt zich uit van 200 tot 1000 meter diep en herbergt de grootste *diermigratie op aarde, een dagelijkse verticale beweging van talloze organismen die een vitale biologische *koolstofpomp creëert. Wetenschappers schatten dat deze nog weinig begrepen regio tien miljard ton visbiomassa bevat, maar toch wordt geconfronteerd met opkomende bedreigingen uit meerdere richtingen.
Zonder kennis en vooral het respecteren van duurzame vangstniveaus vormt de commerciële visserij een steeds grotere bedreiging voor de soorten die specifiek in de schemerzone voorkomen. Klimaatverandering verandert de oceaancirculatie en het zuurstofgehalte, wat migratiepatronen kan verstoren die essentieel zijn voor zowel de oceaanpopulaties als de via deze veroorzaakte koolstofopslag. *Diepzeemijnbouw, die vaak nog dieper / grondiger te werk gaat dan de trawlers, namelijk in de bodem, brengt het risico met zich mee dat verduisterende en soms vergiftigende sedimentpluimen in deze wateren vrijkomen, terwijl oceaanverzuring verschillende ecosystemen bedreigt. De cruciale rol van de schemerzone in koolstofopslag komt in gevaar net nu we het belang ervan beginnen te begrijpen, terwijl talloze soorten nog steeds onontdekt zijn en we dus nog geen idee hebben van mogelijke verdergaande effecten. Vandaar het belang van toepassing van het *voorzorgbeginsel: als een actie mogelijk schadelijk kan zijn voor mens of milieu, en er geen wetenschappelijke zekerheid bestaat over de schade, dan mag die actie niet uitgevoerd worden, tenzij men bewijst dat geen schade zal optreden.
3. DE MIDDERNACHTSZONE: (bathypelagische zone)
Deze zone, het minst onderzochte en minst wetenschappelijk begrepen deel van de oceaan, bestaat in eeuwige duisternis onder extreme druk op een diepte van 1.000 tot 4.000 meter. Ondanks deze extreme omgeving herbergt het een buitengewone biodiversiteit. *Bioluminescente organismen verlichten de duisternis, terwijl unieke gemeenschappen rond *hydrothermale bronnen gedijen door *chemosynthese. Ook deze 'diepe' ecosystemen worden nu, via geavanceerde technieken, geconfronteerd met ongekende bedreigingen, aangezien diepzeemijnbouw zich richt op de meest biodiverse gebieden, namelijk dáár waar bij mineraalrijke hydrothermale bronnen *polymetallische knollen, die in de loop van miljoenen jaren zijn gevormd, te vinden zijn. Bodemtrawlvisserij beschadigt diepzee-habitats, die eeuwen nodig hebben om te herstellen, terwijl de gevolgen van klimaatverandering en van verontreinigende stoffen, waaronder microplastics, zelfs op deze afgelegen diepten al waar te nemen zijn. In deze omgeving veroorzaken menselijke verstoringen schade die generaties lang blijft bestaan. Wat we in een oogwenk vernietigen, zal misschien nooit meer herstellen tijdens ons leven. Bovendien weten we nog (veel) te weinig van de lange termijn gevolgen in kleiner en in groter verband.
* Binnen de 'zonnige zone' de bovenste laag: de dynamische en relatief 'dunne' getijden-zone.
* Beneden de 'middernachtzone' is er nog de abyssopelagische zone (de afgrond-zone) (4.000 - 6.000 ) en dáár onder, waar dat voorkomt, de zgn. hadopelagische zone (de dodenrijk- of onderwerldzone).
VOGELVRIJ
Zonder beschermende wereldwijde wetgeving zijn elk van deze zones vogelvrij : ieder kan er naar eigen goeddunken zijn voordeel proberen te halen. Vaak is het gebruik van de zgn. territoriale wateren door nationale wetgeving al (gedeeltelijk) geregeld / beschermd. Dat geldt echter nog (helemaal) niet voor de wateren buiten de nationale kustlijnen en jurisdicties. Deze bestrijken bijna twee derde van het totale wateroppervlak van de aarde en horen zogenaamd aan 'niemand' toe. Maar het is veel beter te zeggen: ze horen aan zichzelf toe (hebben op zichzelf recht van bestaan) én horen tevens toe aan ons állen, aan héél de mensheid, die er natuurlijk op een duurzame (d.w.z. zich goed herstellende) manier gebruik van mag maken en er dáárom ook samen verantwoordelijkheid voor draagt - al was het alleen maar uit welbegrepen eigenbelang.
We zien al een aantal effecten van het ongecontroleerde ingrijpen (b.v. het verstoorde biologische evenwicht door overbevissing en de verzuring door de verhoogde concentratie kooldioxide in de atmosfeer).
Groeiend inzicht maakt duidelijk dat er vermoedelijk nog meer aspecten en effecten zijn, die wij momenteel nog niet (voldoende) kennen of doorzien.
ZORG voor onze oceanen is daarom van het grootste belang !
===========
APPENDIX
* bioluminescentie is die vorm van chemoluminescentie waarbij levende organismen licht produceren door middel van een chemische reactie in hun cellen. Dit heeft plaats bij een breed scala aan biologische organismen, waaronder bacteriën, algen, insecten (zoals vuurvliegjes), diepzeevissen en schimmels.
* bodemtrawlvisserij: een ongelooflijk destructieve visserijmethode waarbij een verzwaard net over de zeebodem wordt gesleept. Dit veroorzaakt grootschalige schade aan onze oceanen. (links: een voorbeeld van de grote rijkdom vóór en rechts de verwoeste vlakte ná het 'vissen' )
* chemosynthese: een proces waarbij micro-organismen, voornamelijk bacteriën, energie verkrijgen uit chemische reacties van koolstofdioxide met b.v. ijzer en zwavel, in plaats van uit zonlicht. Ze maken daarmee dus hun eigen voedsel (glucose) uit anorganische stoffen. Het is een alternatief voor fotosynthese (zoals bij groene planten in zonlicht) en speelt een cruciale rol in ecosysteemen waar zonlicht niet beschikbaar is, zoals in diepe oceanen en andere 'donkere' omstandigheden.
* commodificatie of vercommercialisering : het proces waarin iets dat geen handelswaar is, zoals een idee, een dienst, een ervaring of zelfs een mens, wordt omgevormd tot verhandelbaar object of koopwaar. Er wordt een economische waarde aan toegekend, waardoor het te koop of te ruil is op een markt. Het is een ongeoorloofde machtsaanspraak, die geen recht doet aan de eigen waarde, goedheid of schoonheid van iemand of iets.
* blauwe koolstofinitiatieven : initiatieven tot het opvangen van koolstofdioxide door de oceanen en kustecosystemen van de wereld. Deze koolstof wordt opgeslagen in de vorm van biomassa en sedimenten uit mangroven, schorren en zeegrasvelden. Blauwe koolstof is de meest effectieve (én relatief goedkope en natuurlijke), maar over het hoofd geziene, methode voor langdurige vastlegging en opslag van koolstof. Even belangrijk is dat investeringen in blauwe koolstof waardevolle ecosysteemdiensten opleveren die bijdragen aan het vermogen van mensen om de gevolgen van klimaatverandering te verzachten en zich eraan aan te passen. [ Uitvoerige informatie over deze potentieel belangrijke ontwikkeling : https://oceanfdn.org/nl/blauwe-koolstof ]
* diermigratie : de dagelijkse merendeels verticale beweging van zeeorganismen op en neer in de waterkolom. Dit fenomeen wordt voornamelijk veroorzaakt door de noodzaak om een evenwicht te vinden tussen voedselkansen en het vermijden van roofdieren. Organismen, vooral *zoöplankton (dierlijke plankton) en sommige (heel kleine) vissen, stijgen 's nachts op naar het oppervlaktewater om zich te voeden met *fytoplankton (plantaardige plankton) en andere prooien, en dalen dan overdag af naar diepere, donkere wateren om te ontsnappen aan predatie door visuele jagers. Het is een van de grootste dagelijkse bewegingen van biomassa op aarde en speelt een cruciale rol in marine ecosystemen door de voedingscyclus, het opslaan van koolstof (de koolstofrijke uitscheiding omgezet in bodemgesteente) en de algemene structuur van het voedselweb.
* diepzeemijnbouw: een extreme vorm van overbevissing, met name gericht op het verzamelen van technologisch cruciale mineralen zoals o.a. mangaan, (ijzer), nikkel, koper en kobalt en op speciale plaatsen, met name bij de hydrothermale bronnen, ook koper, zink, goud en zilver. De algemene argumentatie hiervoor is dat deze metalen nodig zijn voor m.n. ook duurzame producten in het kader van de energie-transitie, zoals zonnecellen, elektrische auto's, robots, communicatieapparatuur, e.d.
*IPCC : Intergovernmental Panel on Climate Change: Het Intergouvernementeel Panel inzake Klimaatverandering is een intergouvernementeel orgaan van de Verenigde Naties. Zijn taak bestaat erin “overheden op alle niveaus wetenschappelijke informatie te verstrekken die zij kunnen gebruiken om klimaatbeleid te ontwikkelen”. Het IPCC produceert zeer gefundeerde en uitgebreide rapporten over de verschillende onderdelen van de klimaatproblematiek.
* koolstofpomp : m.n. de biologische koolstofpomp: Fytoplankton (plantaardig plankton) vormt de basis van de mariene voedselketen.In de zonovergoten oceaanlaag assimileren ze koolstofdioxide door middel van fotosynthese en dragen ze koolstof over via de voedselketen wanneer ze door andere organismen (onder andere door zooplankton) worden geconsumeerd.
* mangroves : Mangrovebossen, ook wel mangrovemoerassen, struikgewas of mangals genoemd, zijn unieke kustecosystemen, die worden gedomineerd door zouttolerante bomen en struiken die zijn aangepast aan de getijdenzone waar zout water en zoet water zich vermengen. Deze tropische en subtropische bossen gedijen in kustgebieden en bieden cruciale ecologische en economische voordelen. Mangrovebossen zijn zeer productieve ecosystemen die een essentiële habitat, kraamkamer en voedselbron vormen voor een breed scala aan mariene en terrestrische soorten, waaronder vissen, vogels en andere wilde dieren. Ze spelen ook een cruciale rol in de bescherming van de kust door erosie, stormvloeden en golfslag te verminderen.
* onderwatergeluidsvervuiling : dit is een toenemend probleem waarbij menselijke activiteiten, zoals scheepvaart, bouw, seismisch onderzoek (naar bewegingen van de ondergrond), sonar (communicatie en metingen via geluidsgolven), zandwinning en explosies, onnatuurlijk en overmatig lawaai in de oceaan veroorzaken. Dit kan schadelijk zijn voor allerlei zeedieren, die afhankelijk zijn van geluid voor communicatie, navigatie, het vinden van voedsel, gedrag (b.v. bij voortplanting) en gezondheid.
* verbleking van koraalriffen : door hogere temperaturen en dito concentratie van koolstofdioxide in de atmosfeer verandert het chemische evenwicht in het zeewater (wordt 'zuurder') en sterven veel koraalriffen af (lossen op) en verliezen dus ook hun eigen water-zuiverende en leven-gevende
functie (aan dierlijke en plantaardige organismen).
Ze lijden daarnaast, zoals al het leven in heel de oceanen, ook door de
niets ontziende industriële overbevissing door o.a. over de zeebodem 'schrapende' trawlernetten.
* verzuring / oceaanverzuring: het verschijnsel dat de pH van het zeewater op aarde steeds lager wordt als gevolg van een hogere concentratie van koolstofdioxide in de atmosfeer, dat opgenomen wordt in het water. Tussen 1950 en 2021 is de gemiddelde pH van het zeewater gedaald van 8,15 naar 8,05, wat overeenkomt met een toename van de zuurgraad (toename van H+ ionen) van 30%. Deze alsmaar toenemende verzuring vormt een bedreiging voor de voedselketens die verbonden zijn met de oceanen.
* Volle Zee : de oceanen buiten de territoriale wateren of andere jurisdicties, die bijna twee derde van het hele wateroppervlak op aarde omvatten.
Alle oceanen samen beslaan weer twee derde van het totale aardoppervlak.
* voorzorgbeginsel : als een actie mogelijk schadelijk kan zijn voor mens of milieu, en er geen wetenschappelijke zekerheid bestaat over de schade, dan mag die actie niet uitgevoerd worden, tenzij men bewijst dat geen schade zal optreden. Dit beginsel is bij de eerste wereldwijde milieuconferenties van de Verenigde Naties (zoals bij de Earth Summit in 1992 in Rio de Janeiro) zeer benadrukt. Het is een uiting van respect én van voorzichtigheid - maar staat op gespannen voet met menselijke (kortzichtige) hebzucht.
* warmte-absorptie : Oceanen absorberen 90% van de overtollige warmte van de planeet die vooral wordt veroorzaakt door (de overmatige productie van) broeikasgassen. Naarmate de temperaturen wereldwijd zijn gestegen, voornamelijk door de verbranding van fossiele brandstoffen, is ook het oceaanwater warmer geworden, wat nu een van de belangrijke oorzaken blijkt te zijn van sterkere en snellere stormen, zoals tornado's, orkanen, cyclonen en dergelijke.
Hogere temperaturen (van water én van lucht) doen ook gletsjers en zee-ijs smelten, waardoor de zeespiegel stijgt en een bedreiging vormt voor de naar schatting 2,8 miljard mensen die wereldwijd in eilandstaten en in kustgemeenschappen leven en heel vaak ook léven van de producten van de zee.
* zeegras : een functionele groep van planten die zijn aangepast aan het ondergedompelde leven in brakke en zoute wateren. Zeegrasgemeenschappen kunnen een rijke algenflora en fauna herbergen. Ze hebben ook een zeer belangrijke filterfunctie en elimineren veel ziektekiemen. In de tropen zijn zeegrassen een erg belangrijke voedselbron voor veel in zee levende reptielen.
* zones : oorsprong van de namen epipelagisch enz. Pelagisch komt van Grieks πελαγος pelagos: zee; επι epi: op, boven; μεσο meso: midden ; βαθυ bathy, bathos: diepte; αβυσσο abysso: afgrond en hado van άιδες hades: dodenrijk / onderwereld.
* zooplankton en fytoplankton zijn fundamentele componenten van plankton, de diverse verzameling organismen die in aquatische omgevingen ronddrijven. Fytoplankton zijn microscopisch kleine, plantachtige organismen die fotosynthese uitvoeren, dwz uit water en kooldioxide met de energie van zonlicht zuurstof en glucose produceren. Zoöplankton daarentegen zijn dierachtige organismen die fytoplankton of andere kleine deeltjes als voedsel consumeren. Ze zijn cruciaal voor de aquatische voedselketen, waarbij zoöplankton zich vaak voedt met fytoplankton en vervolgens zelf voedsel wordt voor grotere organismen.
==========
Johan Muijtjens, juni 2025